Kijken alsof je alles voor het eerst ziet. Het laten zijn van wat er om je heen gebeurt en is. Kijken als een kind verlost de wereld van goed en kwaad, het verlost ons van de etiketten die wij geplakt hebben op alles wat we zien. Het enige probleem is dat we geen kind meer zijn en ook nooit meer zullen zijn. Hoe nu verder? Hoe te zien zonder te plakken?
Laszlo Moholy Nagy liet mij dit ervaren, of tenminste gaf mij de kans dicht bij deze ervaring te komen. Zijn film Berliner Stilleben laat het dagelijks leven in Berlijn zien in de jaren dertig. Het was bijzonder om te zien hoe een camera, het vastleggen van je eigen dagelijkse omgeving je dwingt met andere ogen te kijken. Alles is, niets meer niets minder. Dit werk, dat geruisloos mij een wereld aanbood, zette me aan het denken over mijn eigen wereld. Waarom heb ik het gevoel dat toen, in 1931, de dingen meer ruimte kregen? En waarom denk ik dat als ik weet dat dit niet zo is? En ja, er is maar een conclusie; de wereld die ik daar in dat kleine kamertje in het grote meesterwerk van Berlage aan me voorbij zag trekken, is exact de wereld die ik nu, al schrijvende, om mij heen zie. Het zijn enkel de kinderogen die ontbreken. Moholy Nagy heeft op geniale wijze afstand genomen van zijn natuurlijke omgeving en uiteindelijk, misschien juist door middel van de afstand,een nabijheid gecreeerd die de verklaring ondergeschikt maakt aan de ervaring. Los van dat hij dit op een zeer gevoelige en in mijn ogen briljante manier heeft gedaan, gaat het mij vooral om zijn alerte gewaarzijn. Je open stellen voor de gewone dingen en het nu de kans te geven in alle eerlijkheid zich aan je te openbaren is een kracht die, niet alleen als kunstenaar, maar ook zeker als mens je meer zal brengen dan wat ook. Moholy Nagy heeft mij op die donderdagmiddag bewust gemaakt van de dunne scheidslijn tussen afstand en nabijheid. En door middel van het tonen van zijn wereld heeft hij mij meer laten zien van de mijne dan dat ik tot nu toe zag. Voor even was ik een kind, zo open, gevoelig en nieuwsgierig. Ik heb gekeken en gezien.
Film Preview: Berliner Stilleben, 1931
more on Moholy-Nagy's films go to [x]