Skip to Content Skip to Search Go to Top Navigation Go to Side Menu


Hansje van Halem


Sunday, March 6, 2011

De computer heeft gezorgd voor drastische wijzigingen in de manier waarop lettertypes worden ontworpen en gebruikt. Het lag voor de hand dat grafische ontwerpers zouden reageren op de ontwikkelingen die hun traditionele manier van werken bedreigden. Ze ontwikkelden andere, soms ook traditionele, oplossingen voor de nieuwe weg naar de toekomst. Dit deden ze omdat ze bang waren dat mechanisatie tot een verdwijning van standaarden en gevestigde typografische regels zou leidden.

Tegenwoordig integreren veel belangrijke grafisch ontwerpers typografie, belettering en beeldproductie, waardoor ze meer opschuiven in de richting van de beeldende kunst dan in die van de vormgeving. Microsoft kwam in 1996 met het “Core fonts for the Web-project”. Microsoft wilde hiermee een standard set lettertypes gratis verspreiden. Deze lettertypes moesten goed leesbaar zijn op het sherm, verschillende stijlen bieden en ook geschikt zijn voor internationaal gebruik. Uiteindelijk zijn de volgende lettertypen hiervoor gekozen: Andale Mono, Arial, Comic Sans MS, Courier New, Georgia, Impact, Times New Roman, Trebuchet MS, Verdana en Webdings.

Dit zijn nog steeds de meest gebruikte fonts op het web. Bovengenoemde lettertypes zijn natuurlijk ontworpen om een tekst makkelijk leesbaar te maken, zodat je als lezer snel informatie kunt opnemen. Maar niet alleen handige fonts worden ontworpen. Er is namelijk ook behoefte aan sierletters, of aan letters die interesse wekken en waarnaar je aandacht getrokken wordt. Deze letters kunnen goed gebruikt worden op bijvoorbeeld posters.

Een voorbeeld van een ontwerper van sierlijke letters is Hansje van Halem. Zij is afgestudeerd aan de Rietveld Academie afdeling grafisch ontwerpen met een vorm van typografie in het jaar 2003.  Ondertussen heeft ze nog een aantal letters ontworpen, maar ze richt zich tegenwoordig vooral op het vormgeven van boeken en ontwerpen van patronen.

Sommige van haar ontworpen letters zijn ontstaan in opdrachtverband, of tijdens het tekenen van hun plek binnen een andere opdracht. Het afstudeerproject is een alfabet, opgebouwd uit een x-aantal lagen geschetste letters. Ze nam het frame van de letters van een al bestaand lettertype en tekende vervolgens deze letter daarin op de computer. Door een aantal lagen te kiezen is het mogelijk om heel precies te zijn met de dikte van de letter. Dit maakt het erg interessant, want zo kan het er telkens weer uniek uitzien door te spelen met de aantal lagen. Dit font is de enige die ze als totaal alfabet heeft ontworpen.

Verder heeft ze eigen ontworpen letters gebruikt voor posters of boeken, maar hiervoor alleen de letters getekend die ze nodig had. In deze voorbeelden komt ook meer haar algemene stijl naar voren dan bij haar afstudeerproject. Bij het zien van haar werk, is het duidelijk dat ze onder andere inspiratie bij ouderwetse technieken vind, zoals breien en kantklossen. In haar ontwerpen werkt ze niet zo zeer aan de vorm van de letter, maar meer met de invulling. Ze gebruikt bestaande letters en “tast” die vervolgens aan door middel van een systeem of regels die ze zelf bedenkt. Hansje van Halem gebruikt voornamelijk lijnen in haar werk. Dit doet ze, omdat ze op deze manier makkelijk met zwart en wit grijswaarden kan bepalen. Er is een constante spanning tussen dikte, schaal, structuur en handschrift. Door de computer is het mogelijk om met haar systemen ervoor te zorgen dat er geen onregelmatigheden ontstaan, maar juist dat vind ze erg interessant. Hierom gebruikt ze vaak kleine tekens van oneffenheden, verloop, zichtbare vermoeidheid en ontwikkeling en zorgt ervoor dat het nog een extra laag krijgt, wat de aandacht van de lezer langer vasthoudt.

Naast haar interessante afstudeerproject heeft ze onder andere ook het ontwerp gemaakt voor de Nederlandse postzegels van 44 cent en 88 cent. Bij de zegel van 88 cent heeft ze de cijfers zelf ontworpen en de tekst in het lettertype “Spectrum” erbij gezet. De ronde vormen van de achten komen terug in de kleine tekst eronder. Bij de postzegel van vierenveertig cent is het lettertype “Johnston” gebruikt. Het patroon op de achtergrond van beide zegels heeft ze ook zelf ontworpen. Deze zorgen ervoor dat de speelse, schijnbaar met de hand getekende cijfers toch een zakelijk/serieus uiterlijk hebben. Later heeft ze ook de aanpassingen gemaakt naar de nieuwe 1 en 2 zegel. Vooral de toegevoegde kleuren vallen daar in op

De letters van Hansje van Halem zijn sierlijk en interessant. Kleine krabbeltjes maken een letter gedetailleerd, maar storen de eesbaarheid niet. Soms is het zaak een moment te focussen om te ontdekken hoe de letter werkt, hoe het is opgebouwd, anderen laten duidelijk een systeem zien. In ieder geval is de concentratie en een passie voor ontwerpen in elk ontwerp terug te vinden.

Meer voorbeelden van het werk van Hansje van Halem en ook de periodieke tentoonstellingen die ze organiseerd met mede kunstenaars en

ontwerpers in haar huiskamer SCHRANK8 kun je bekijken op haar site

Leave a Reply


You must be logged in to post a comment.


Log in
subscribe